پیرگنجه در جستجوی ناکجا آباد

پیر گنجه در جستجوی ناکجاآباد اثر زنده‌یاد استاد عبدالحسین زرین‌کوب است که درباره زندگی، احوال، آثار و اندیشه نظامی گنجوی به رشته تحریر در آمده است. دکتر زرین‌کوب در این اثر ابتدا وضعیت شهر “گنجه” را از نگاه تاریخی و قومی بررسی کرده و این نکته را خاطر نشان ساخته که شهر گنجه در عهد نظامی، مرز میان سرزمین‌های اسلامی و دنیای مسیحیت بوده و همین امر حضور جنگیان و خونیان را در آن سرزمین بیشتر کرده است. در پی آن، شرحی از زندگی نظامی و عزلت‌نشینی او به میان آمده، آن گاه هر یک از پنج گنج نظامی (شامل مخزن‌الاسرار، خسرو و شیرین، هفت پیکر، لیلی و مجنون و اسکندرنامه) شرح و تفسیر شده است. مباحث بعدی کتاب به زبان نظامی و شیوه داستان سرایی او، همچنین نقد و تحلیل اندیشه این شاعر اختصاص یافته است. عنوانِ در جست و جوی ناکجاآباد در واقع تعبیر نویسنده از دغدغه‌های عرفانی نظامی است.