روایت

این کتاب، با همه اشارات تاریخی ظاهراً واقعی که در آن وجود دارد، بهرحال یک ( رمان ) است، و مثل همه رومان ها و داستان های دیگری، در عین حال که ممکن است از واقعیات الهام و بهره بگیرد، هیچ یک از حوادث و شخصیت های آن حقیقی نیستند و علیرغم شباهت بعضی از آنها با حوادث و شخصیت های حقیقی ، داستان مطلقاً ساخته و پرداخته ذهن و احساس و دریافت و سلیقه ها و داوری های آگاهانه و ناخود آگاه نویسنده است و بدون شك اگر كسى «نوار» و «دنباله نوار» را كه انگیزه نگارش كتاب بوده، گوش كند هیچ رابطه «واقعى» میان این دو نمى‌تواند بیاب زمانى كه كتاب «چشمهایش» انتشار یافت خیلى‌ها گفتند كه استاد ماكان، قهرمان داستان، كمال‌الملك است، خیلى‌ها هم اظهار عقیده كردند كه ارانى است. بعضى‌ها هم كه خود را در كار هنر وارد مى‌دانستند مدعى شدند كه علوى با تركیبى از خودش و این دو نفر پرسوناژ اصلى داستان را ساخته است. او در آن زمان در برابر تمام این اظهارعقیده‌ها سكوت مى‌كرد و اگر كسى با سماجت از او درباره استاد ماكان مى‌پرسید، به یك كلمه «نمى‌دانم» اكتفا مى‌كرد. اما چندسال پیش از مرگش وقتى كسى از او پرسید: «آقابزرگ، این استاد ماكان كیست؟» محجوبانه و مظلومانه جواب داد : «خودمم و من فكر مى‌كنم كه «فرود» هم كسى جز خود آقابزرگ نیست.