«اسپتال تروفی موویچ ورخوونسكی» در روسیه خود را قهرمان ملی می‌دانست. او دوست داشت كه خود را همچون یك «مرد خطرناك سیاسی» و تبعیدی تصور كند. این دو صفت او را چنان مجذوب خود كرد كه مردم اندك‌اندك مرتبه، مقام و كرامت‌اش را بالا بردند و به مقامی رفیع و جاذبه‌انگیز ارتقا دادند. بر حسب اتفاق، در مسكو منظومه‌ای از «اسپتان تروفی موویچ» دریافت كردند و بدون اطلاع در یك كشور بیگانه و مجلة انقلابی چاپ كردند. این منظومه كه خطرناك تشخیص داده شد، استپان را به وحشت انداخت. او تغییر شغل داد و پیشنهادی از «واروارا پتروونا استاوروگین» زوجة یك سرهنگ برای تعلیم و تربیت تنها فرزندش دریافت كرد و این شغل را پذیرفت. از لطف و عنایت علاقة پرشور و دوستی ارزشمند و پرهیبتی كه وارواراپتروونا به او ابراز می‌داشت، همه‌چیز سروسامان یافت و سرنوشت امور تا بیست سال بعد مشخص شد.
موضوع اصلی داستان: یک توطئه سیاسی در یکی از شهرهای ایالات و معرفی قهرمانان با تعصبی زایدالوصف همچون موجوداتی پست و بی خیال که از همه خصایص بشری بی بهره اند. مسایلی که در این کتاب مطرح می شود به فرد بستگی ندارد بلکه منظورش تمام ملت است. قهرمانان کتاب واقعاً جن زده و تسخیر شده اند، زیرا زندانی یک قدرت مرموزند که آن ها را به ارتکاب اعمالی وادار می کند که لیاقت و سزاواری انجام آن را ندارند. شیاطینی نامشخص اند که قهرمان واقعی می باشند و انسان ها به منزله عروسک های خیمه شب بازی اند که به فرمان آن ها به جنب و جوش در می آیند. هیچ یک از کتاب های داستایوفسکی پیچیده تر از این کتاب نیست، زیرا ابهام و آشفتگی، همه قهرمانان را در هم می فشرد و وقایع با تعقید بیان می شود. این داستان با یک رشته حوادث مرموز که در ظاهر با وقایع دیگر ارتباط ندارد پایان می یابد.