این کتاب به بازشناسی جریان ها و مواضع و ویژگی های آنها می پردازد.
این اثر در یک مقدمه و سه فصل و همراه با جمع بندی و نتیجه گیری و نیز یک بخش ضمیمه با عنوان «مشخصات احزاب و تشکل های سیاسی کنونی در ایران» تدوین شده است.
فصل اول به کلیات و مبانی نظری پژوهش، مفاهیم، ادبیات، پیشینه، پرسش ها، فرضیه ها و متغیرهای آن اختصاص دارد. در این فصل ضمن بهره گیری از نظریات افرادی چون استیفن روکان در باب شکاف های اجتماعی و تاثیر آن براحزاب و جریانات سیاسی در هر جامعه ای به چرایی استفاده از مفاهیمی چون چپ و راست در این اثر اشاره شده است.
در فصل دوم جریانات سیاسی در ایران اعم از اسلام گرا و غیر اسلامگرا در فاصله سالهای 1320 تا 1357 ه.ش، ویژگی های هر یک از جریانات مذکور، حاملان و سخنگویان آنها مطرح شده است.
فصل سوم کتاب حاضر اختصاص به جریان های سیاسی اسلام گرا در جمهوری اسلامی ایران دارد. در ابتدای این فصل پس از تبیین مفهومی و جامعه شناختی جریان راست یا اصولگرا از ویژگی های این جریان، سیر تطور و تکوینی آن از راست تا آبادگری و سپس اصولگرایی و نیز بانیان، حاملان و سخنگویان اصلی جریان اصولگرا یعنی حزب جمهوری اسلامی، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، جامعه روحانیت مبارز تهران، حزب مؤتلفه اسلامی، جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی و آبادگران سخن به میان آمده است. همچنین در این بخش و در ذیل بحث جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آقایان احمد آذری قمی ، عبدالله جوادی آملی و یوسف صانعی به عنوان سه تفکر شاخص و متفاوت در این تشکل بحث شده است.
بخش پایانی فصل سوم کتاب اختصاص به دین اندیشان و جریان برخاسته از تفکر آنها دارد. این جریان خود به سه دسته سنت گرایان که سید حسین نصر سخنگوی عمده و اصلی آن به شمار می رود، ناقدان سنت و تجدد (سید جواد طباطبایی و مصطفی ملکیان) و تجدد گرایان (عبدالکریم سروش و محمد مجتهد شبستری)، تقسیم شده و اهم آراء و دیدگاه های آنها مورد بررسی و نقد قرار گرفته است.
انقلاب و حکومت – سایر