برای دریافتن و شناختن مسیر شعری فروغ و داوری نهایی بر سخنش باید در فاصلۀ خیزگاه و فرود او (فرود اینجا، آغاز پرواز واقعی است) نگاهی دقیق و هوشیار کرد

چون در مورد فروغ سخن آن‌قدر بسیار، و بیشتر بیجا، آورده‌اند که خود همین سخن‌ها پیله‌واری بر هنر او شده است. بسیاران هستند که فروغ «اسیر و دیوار و عصیان» را شاعر می‌دانند و بسیارانی دیگر تنها تولدی دیگر را، و حقیقت اتفاقاً از اینجا، یعنی همین‌ها که درست‌تر می‌گویند، تیرگی می‌گیرد.

این درست که تنها تولدی دیگر او، به‌عنوان شعر، به ما رضایت و قناعت می‌دهد، اما آیا بین تولدی دیگر و اسیر فضایی تهی وجود دارد؟ یا به تعبیر دیگر، فروغ از اسارت سه کتاب نخستین خود به «آزادی» تولدی دیگر به یک خیز پریده است و به کشفی ناگاه توفیق یافته است؟ منتقد هوشیار بدین پرسش پاسخ مثبت نمی‌دهد، زیراکه آشکارترین بستگی‌ها را در میانه می‌بیند.

نخست باید پذیرفت که شعر فروغ شعر محتواست، نه فرم. از اسیر تا تولدی دیگر، و حتی تا آخرین شعر چاپ‌نشده در تولدی دیگر، همه‌جا سیمای درونی فروغ پیداست. فروغ در تمامی لحظه‌ها شورشی باقی می‌ماند (اگر بخواهیم فرمی نیز در کار جست‌وجو کنیم، از همین رهگذر باید به تجسس بنشینیم). راه و رشد این شورش، راه و رشد فروغ است و دریافت کیفیت رشد این شورش، دریافت غایت شعر اوست.

اسیر نخستین کتاب فروغ است. کافی است به واژۀ عنوان کتاب نگاه نافذ کنیم، تا بدون گشودن و تورقی، بدانیم که چه خواهیم دید. اسیر، بی‌تردید و بنابه قوانین روان‌شناسی، ضد خود را تداعی می‌کند. «آزاد» و فروغ آزاد، در نقطۀ انتهایی شورش خود نایستاده است، بلکه در لحظه‌های آرام و عاقلانۀ آن سرگرم شورش واقعی است.

خودش، در گفت‌وگویی با نویسندگان (آرش، دفترهای زمانه) می‌گوید: «من هیچ‌وقت راجع‌‌به شعر محدود فکر نمی‌کنم. من می‌گویم شعر در هرچیزی هست، باید پیدایش کرد و حسش کرد. به این‌همه دیوان که داریم نگاه کنید