حق و تکلیف در اسلام

امروزه یكی از جدیترین و خطیرترین موضوعات، موضوع دین به معنای عام و اسلام به معنای خاص است و از جمله پرسش‌های مهم در این حوزه این است كه آیا دین حقوقی را برای انسان آورده و یا تنها تكالیفی را بر او تحمیل میكند؟ آیا دینی كه جلوهٴ رحمت الهی است و برای نجات و سعادت انسان‌ها برنامه‌ریزی میكند، حقوق انسانی را به رسمیت میشناسد؟ یا تنها با یك سلسله دستور العمل‌ها و بایدها و نبایدها، انسان را در دنیا به مخمصه و زندان تكلیف حبس كرده و در آخرت با شلاق‌های الهی تعذیب میكند. این در حالی است كه خداوند حكیم حق و تكلیف انسان را پیوند داده و هیچ حقی را برای او بدون تكلیف و هیچ تكلیفی را بدون حق جعل نكرده؛ و انسان الهی، نه تنها بین حق انسانی و تكلیف الهی تهافت و تعارضی نمیبیند، بلكه با غوص در دریای تكالیف، حقوق خود را استیفا میكند و با غور در دریای حقوق، عاشقانه خود را به وادی تكلیف میكشاند. كتاب «حق و تكلیف در اسلام» در شش فصل، مباحثی چون مفاهیم و كلیاتی دربارهٴ حق و تكلیف، مبانی حق و تكلیف نزد مسلمانان و غربیان، منشأ و خاستگاه حق و تكلیف، اهداف و آثار حق و تكلیف، بازگشت تكالیف به حقوق، حق در آموزه‌های دینی و … را به محضر عالمان، اندیشمندان و فرهیختگان حوزهٴ مباحث علمی، حقوقی و دینی ارائه میكند.
این کتاب با موضوع حق و تکلیف در اسلام در شش فصل تنظیم شده است که به شرح زیر می باشد:
1- فصل اول: مفاهیم و کلیات: که در این فصل به کلیات مباحث و مفاهیم عمده اعم از حق و تکلیف و حکم و دین و … پرداخته شده است.
2- فصل دوم: مبانی حق و تکلیف نزد مسلمانان و غربیان که در این فصل مبانی حق و تکلیف از نظر عالمان دینی و اندیشمندان غربی مورد بررسی قرار گرفته است.
3- فصل سوم: منشا و خاستگاه حق و تکلیف: این مبحث از منظرهای گوناگون اعم از منظر هستی شناسی، معرفت شناسی از نگاه دین و متفکران دیگر مورد توجه واقع شده است.
4- فصل چهارم: اهداف و آثار حق و تکلیف: در این فصل به سر وجود یا هدف از ایجاد حق و تکلیف پرداخته شده و اینکه چگونه اصلاح، آبادانی دنیا و آخرت و آزادی، کمالات معنوی و سعادت انسانی در پرتو حق و تکلیف امکان پذیر است.
5- فصل پنجم: بازگشت تکالیف به حقوق: در این فصل نظر عمیق و تحلیلی استاد نسبت به تعامل تکوینی و حقیقی بین تکالیف و حقوق و اینکه بازگشت هر تکلیفی به حق است، ارائه شده است.
6- فصل ششم: حق در آموزه های دینی: در این فصل که فصل پایانی کتاب است به صورت مشخص به برخی از حقوق در جلوه های دینی اشاره و مورد توجه خاص قرار گرفته است.
7- در انتهای کتاب فهرست آیات، روایات، اشعار، کتب، اعلام، منابع آمده است.