برج سکوت

کتاب اول؛ نمایش مرگ
کتاب دوم؛ دیوار شیشه ای
کتاب سوم؛ در مرز دیدار روشنان

ادبیات داستانی در تمامی سال های خود در دنیا رسالت بازنمایی وجوه زندگی انسان برای او را بر عهده داشته است. به عبارت ساده تر، رمان در یکی از معتبرترین تعاریف خود چیزی جز بازنمایی و شرح مکتوب زیست آدمی تعریف نشده است که این زیست می تواند از زاویه دیدهای مختلف و به شکل و سیاق های مختلفی انجام بپذیرد.

از کنار همین تعریف است که رمان برای بسیاری نه یک شرح داستان واره خیال انگیز، که طرحی مکتوب از یک زندگی و آن به شمار می رود و جای جای آن می تواند برای مخاطبان الهام بخش ادامه و اصلاح مسیر زندگی به شمار برود. با این تصور نمی توان تنها برای رمان کارکردی جزئی و به زبان ساده، پرکننده اوقات فراغت و مورد استفاده در مجال های غیر جدی متصور بود؛ بلکه بر مبنای این تعاریف و تفاسیر، رمان بخشی مهم از زندگی نویسنده و خلق آن جزئی حیاتی از کارکرد و فعالیت هنری آن به شمار می رود و در کنار آن مطالعه رمان نیز شکل دهنده بخشی مهم از سازوکار زیستی مخاطبان آن است.

در ایران و پس از ظهور داستان نویسی مدرن در عصر مشروطه، داستان و رمان بیش از هرچیز انعکاس دهنده بغض ها و فریادهای فروخفته سیاسی طبقه روشنفکر و قلم به دست بوده است. خالقان داستان مدرن ایرانی در برهه نخست از حضور آن در ایران و در تلاش برای جدایی از سنت نثرنویسی کهن ایرانی، این قالب را در کنار روزنامه نویسی و طنازی مطبوعاتی و حتی کاریکاتور، روشی قالب شکنانه برای بیان تازه دیدگاه های خود انتخاب کرده و به واسطه آن بخش مهم از ایدئولوژی و باور سیاسی خود را در جامعه نشر دادند. این مسئله و اشتیاق روشنفکران ایرانی برای استفاده از ابزار ارتباطی تازه برای هدایت جامعه استبدادزده و سنت گرای پیرامونشان به سمت آنچه در آن دوران تجدد و دموکراسی یاد می شد ،استفاده کردند.

در سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی اما رمان در کنار این کارکرد، توانست در وجوه دیگری از کنش اجتماعی پیرامون خود وارد شده و در کنار بیان ایدئولوژی سیاسی حاکم بر ذهن نویسنده، به دور از فضاهای سیاسی و فکری طبقه روشنفکر، به جایگاهی جدی برای بازنمایی آسیب های اجتماعی در ایران نیز مبدل شود. بر این اساس اجتماعی نویسی به یکی از ژانرهای محبوب ادبیات در ایران مبدل شد و در کنار آن گونه های مختلفی از این نوع نوشتن اعم از داستان های شهری آپارتمانی تا رمان های عشقی اجتماعی ظهور کرد و از قضا با استقبال قابل توجهی نیز مواجه شد. با این حال پرداخت داستانی جدی و مستحکم به آسیب های اجتماعی زندگی مدرن از جمله اعتیاد کمتر مورد توجه نویسندگان ایرانی قرار گرفته و در صورت توجه و در مرکزیت رمان قرار گرفتن نیز به خاطر ناتوانی نویسنده در خلق ادبی در چهارچوب های حرفه ای، روایت مخاطب پسندی از آن حاصل نشده است.

انتشارات کتاب نیستان به تازگی و در همین قالب رمان سه جلدی «برج سکوت» را منتشر کرده است؛ رمانی به قلم نویسنده ای که این اثر نخستین اثر داستانی بلند وی نیز به شمار می رود.
این رمان روایت بکر و تکان دهنده ای از ساختارهای زیستی بخشی از ضعیف ترین و در معرض آسیب ترین طبقه اجتماع؛ معتادان را روایت می کند که از چند منظر قابل توجه است.

نخستین مسئله نوع مواجهه راوی با پدیده اعتیاد است. رمان در این زمینه همانند یک اثر مستند اما معتقد به قواعد درام داستانی به درون تمامی ساختارهای زیستی که یک عضو اجتماع را به پدیده اعتیاد سوق می دهد سرک می کشد. از جمع های دانشجویی تا طبقه های اجتماعی ضعیف اقتصادی و در معرض آسیب که می توانند مخاطب این پدیده شوم باشند در این نگاه هوشمندانه و ظریف فراموش نشده اند و ترکیبی از همه آنها در قالب روایت داستانی بکری پیش چشم مخاطب به صف کشیده می شوند. این مسئله اما به شکلی اتفاق می افتد که مخاطب به هیچ روی حس نمی کند که در حال نصیحت شدن و یا مواجهه با یک رخداد دراماتیک است بلکه او به عنوان یک شاهد متحیر در کناری ایستاده و شاهد است که آنچه بر ذهن و ایده و روان بخش های مختلف اجتماع پیرامونش می رود چگونه منجر به خروج آنها از ساختار طبیعی زندگی می شود.

از سوی دیگر این رمان از منظر زبان و شیوه روایت نیز اثری قابل توجه است. پیوند دقیق و حساب شده میان زبان محاوره با زبان معیار داستان نویسی در این میان، از مهم ترین نکاتی است که می تواند بسیار مورد توجه مخاطب قرار بگیرد.

جدای از اینها حرکت دقیق و ظریف مخاطب بر لبه تیغ روایت از پدیده ای که درباره آن اظهار نظرهای زیادی شکل گرفته است نیز از هنرمندی های این رمان است. نویسنده در حالی دست به روایت از پدیده شوم اعتیاد در بستر زیستی چند انسان زده است که این داستان با شروع بسیار جذاب، فلاش بک های دقیق و صحنه های تکان دهنده متعدد خود، ساعت ها مخاطبش را در جای خود میخکوب کرده و به دنبال کردن شرح زندگی راوی تشویق می کند