شرح خطبه امام حسین(ع) در منا

شرح خطبه امام حسین (ع) در منا نوشته محمّدرضا حدادپور جهرمی روحانی پژوهشگر معاصر است که در نشر معارف به چاپ رسیده است.

بیش از چهارده قرن است که خورشید عالمتاب سخنان اهل بیت طلوع کرده و جاودان خواهد ماند چرا که حق، ماندنی است و افول نخواهد کرد. طبع الهی فطرت بشری که آهنگ جاودانی دارد و ابراهیم خلیل الرّحمن نیز با عبارت نورانی لا أُحِبُ الْآفِلِین بر آن صحّه نهاده است، ماندگارها و سرمایه‌های مانا را دوست داشته و دارد.

اهمّ آن سرمایه‌ها که بدون آن، زندگی مادّی بشری، یک روند تکراری حیوانی دارد و هیچ شکوفایی و بهره‌برداری حقیقی نخواهد داشت، سخنان گهربار ائمه هدی است؛ چرا که با تعریف جامع و مانعی که خودشان از خودشان فرموده‌اند: «أَئِمَّةِ الْهُدَی وَ مَصَابِیحِ الدُّجَی» هستند و این اوصاف و هزاران اوصاف زیبای دیگر که در خور مقام عزیزشان است، درباره هیچ صاحب اندیشه و صاحب مکتبی نمی‌یابیم.

کلمات قیّم اهل بیت را فقط در دیالوگ‌ها و پاسخ به پرسش‌ها و امثال آن نمی‌توان یافت بلکه علاوه بر طرق مذکور، خطابه‌های غرّای ایشان از منابع اصیل نورانی ماست که متاسفانه از آن‌ها غافلیم.

خطبه‌ها داری شور و حرارت کم نظیری‌اند که بیانگر اوج فصاحت و مقام بلاغت و شدّت اهمّیّت موضوع و اوضاع اجتماع و احوال مخاطبان و سینه تنگ خطیبان و افق افکارشان دارد که در دیگر مناصب سخن، کمتر از مزایای فوق خبری است.

از بین بیانات عرشی خامس آل عبا حضرت اباعبدالله، خطبه مِنا از شور و حرارت و حساسیّت و وزانت و قوّه بیان و شرایط ویژه‌ای برخوردار است، امّا همانگونه که شاهدیم کمتر شیعه‌ای از نام و مفادّ بلند این خطبه آگاه است چه برسد به دیگران و اغیار!

خطبه مِنا را می‌توان آهنگ رسمی طلیعه کربلا و حماسه عاشورا نامید چرا که برای نخستین بار در چنان شرایطی و در یک تریبون رسمی، اپوزیسیون مُحِّق جهان اسلام در همایشی، بزرگان دین و سیاست را دور هم جمع کرده و ضمن اعلام هشدار و بیدار نمودن فطرت‌های خواب‌آلود مسلمین، رنج‌های حقیقی که دامن اسلام و مسلمین گرفته را معرّفی کرده و با شدّت از آن اعمال و عُمّال برائت جستند.

وقتی اپوزیسیون رسماً و در همایش بزرگی اعلام برائت از حاکمیّتی می‌کند حدّاقل از دو حال خارج نیست، یا عرصه را بر خود تنگ دیده و آخرین گلوله‌های خویش را قصد دارد شلیک کند یا نقشه‌ای عمیق برای سرنگونی همیشه خطّ و جریان مخالف خویش دارد و توسّط سخنرانی عمومی در مکّه، ام القرای مسلمین، قصد دارد تمام دنیا را بر سر جریان مخالفش خراب نماید. تکلیف این دو احتمال را تغییر مُهره‌های طرف مقابل و عکس‌العمل بعدی اپوزیسیون روشن می‌کند. این بسیار روشن است که حاکمیّت باید چگونه رفتار نماید امّا … .

امام حسین، فکر همه جا را کرده بود و همانطور که در کتاب «تکالیف فراکسیون اقلّیّت در نگاه امام حسین» بیان شد، حضرت رو دست نخورد و نه تنها در بن‌بست سیاسی قرار نگرفت، بلکه هیئت حاکمه دمشق را گرفتار کرده و ضربات نهایی را توسط مشت‌های کوبنده حضرت زینب بر آنها آوار نمود. این فرآیند، آغازی می‌خواست که به نظر حقیر، خطبه مِنا، نقطه عطف و آغاز این بزرگترین و هوشمندانه‌ترین براندازی تاریخ محسوب می‌شود، امّا بر اهل تحقیق و اصول علم، نقش امام مجتبی که از پدران حماسه عاشورا است، نه تنها پنهان نیست، بلکه …، بماند! این خود، محتاج مقامی دیگر است.