موریانه

نویسنده با روایت كردن و نفوذ در مراحل آغازین زندگی راوی نمایه ای از نحوه و چگونگی شكل گیری ساختار و نظام حكومتی را ارائه می دهد. نظام با تطمیع و سوءاستفاده از ناآگاهی جامعه آنها را به سمت خود می كشاند و با ارائه وظایفی نه چندان مشخص آنها را با مسائل سیاسی درگیر می كند و افراد بعدها با پی بردن به اینكه ناخواسته وارد سیستمی سیاسی شده اند چاره ای به غیر از ادامه راه نمی بینند. علوی با به تصویر كشیدن چنین ساختاری نظام را از پای بست متزلزل جلوه می دهد. به خصوص این وضعیت با بحثی كه راوی (كه حالا در گوشه ای از دنیا منزوی شده و خاطرات خود را می نویسد) با «موسی جون» بر سر مسائل سیاسی روزی كه جامعه با آن درگیر است می كند رنگ بهتری به خود می گیرد. از طرف دیگر علوی گوشه دیگری را از نحوه شكل گیری ساختار نظام با روایت كردن گوشه هایی از فعالیت های دانشجویانی كه در خارج از كشور با سرمایه نظام در حال تحصیل هستند به تصویر می كشد. اصولاً بزرگ علوی در موریانه قصد كرده است تا ساختار و ساختمان از هم پاشیده نظام شاهنشاهی را با دستچین كردن تصاویر، موقعیت ها و لحظه هایی از نحوه عملكرد افراد چه در زندگی خصوصی خود و چه در زندگی سیاسی اجتماعی خود به تصویر بكشد.
من یک ساواکی هستم. از این که چنین شغلی را اختیار کرده بودم نه شرمنده ام نه مغرور. این هم کاری است مانند کارهای دیگر. مگر کارمندان وزارت دارایی همه دزدند و یا کسانی که در دادگاه ها دسته دسته مردم را با گناه یا بی­گناه به زندان می فرستند پای دار، همه شان آدم کشند؟ تنها در یک اداره دولتی کار کردن جرم نیست. مگر می شود در کشوری بی نگهبانی زندگی کرد؟ مگر می­شود در در کشور آمریکا سی آی ای وجود ندارد؟ در انگلستان اینتلیجنت سرویس نیست؟ در فرانسه رکن دوم و در روسیه کا گ ب؟ همه جا هست باید هم باشد امروز هم اگر پایش بیافتد حاضرم برای هرکس که باشد کار کنم… .