پیش از بناهای شناخته شده مصرباستان، نخستین بناهای پایدار آسیای غربی حدود ده‌هزارسال پیش از میلاد در ناحیه‌ای موسوم به میان‌رودان (بین‌النهرین) ساخته شد.

نخستین قومی که در این ناحیه (بین دجله و فرات، در عراق کنونی) کامیاب شدند سومریان بودند و به دنبال آنها اکدیان، آشوریان و بابلیان بر این ناحیه فرمان راندند و در نهایت پارسیان ۵۳۹ سال پیش از میلاد بر این ناحیه سلطه یافتند. پیشرفت‌ها و دستاوردهای فراوان این تمدن‌ها از قبیل فن زراعت، اختراع الفبا و چرخ، برآیند توسعه برنامه شهری بود. به نظر نمی‌رسد معماری در آن زمان به مثابه پیشه وجود داشته باشد، اما مردم میان‌رودان هنر ساختمان‌سازی را هدیه‌ای الهی از جانب پروردگار تلقی می‌کرده‌اند. آنها نخستین مردمانی بودند که شهرهایی یکپارچه و منسجم با مرکزیت و حکم‌فرمایی زیگورات‌ها (سازه‌هایی که با نیت شبیه‌سازی کوه‌ها ساخته و شاه‌نشین پروردگار دانسته می‌شد) ساختند؛ شهرهایی با برج‌ها و باروها و دروازه‌های عظیم. ساختمان‌های میان‌رودان در ابتدا با خشت خام، سپس با آجرهای پخته در کوره ساخته شدند.