زن و سینما

در فاصله‌ی دوازده‌ساله‌میان انتشار دو ویراست زن و سینما نسل تازه‌ای از خوانندگان پا به عرصه گذاشته است که با سعه‌ی صدر بیش‌تری با طرح مسائل نظری مربوط به زنان به طور کلی، و در سینما به طور اخص، برخورد می‌کند، چنان که همین ناشر دفتر دومِ این رشته از کارها را زیرِ عنوان زن و ادبیات: سلسله‌پژوهش‌های نظری درباره‌ی مسائل زنان در بحبوحه‌ی چنان موقعیتی به چاپ رساند و کتاب مورد اقبال قرار گرفت. این گروه از خوانندگان یا از وجود کتابِ حاضر به‌کلی بی‌خبر بودند یا، به گواه سخن برخی از خوانندگان، از نسخه‌های فتوکپی‌شده‌ی آن استفاده می‌کردند.

افزون بر این، در یک دهه‌ی اخیر، گسترش بی‌سابقه‌ی بازار رسمی و غیررسمی فیلم‌های سینمایی به شکل دی‌وی‌دی و مانند آن، دسترسی نسبتاً آسان به نسخه‌هایی از فیلم‌های تازه و قدیمی از راه ارتباط اینترنتی و شکل‌گیری محفل‌ها و کلوب‌های سینمایی از جمله‌دگرگونی‌های اساسی به شمار می‌رود. از سوی دیگر، مقارن همین ایام، در سطح اجتماعی نیز تحولی به چشم می‌آید که وزنه‌ی بحث‌و‌جدل‌های مربوط به مسائل زنان را در عرصه‌ی عمومی سنگین می‌کند. چنین بستری در زمان انتشار ویراستِ نخست کتابِ حاضر چندان مهیا نبود. اما اکنون این مجموعه‌مقاله‌ها در پیشینه‌ی خود نوشتارگان قابل‌توجهی دارد که زمینه‌ی جذب مخاطب را فراهم‌تر می‌سازد.

سلسله‌پژوهش‌های نظری درباره‌ی مسائل زنان (دفتر اول) نخستین‌بار هنگامی انتشار یافت که طرح مسائل نظری مربوط به زنان تازه آغاز شده بود و از این‌رو انتشار این کتاب تا حدی نامتعارف می‌نمود. اما رویکرد بعدی سینماگران در ساخت و پرداخت شخصیت‌های متفاوتِ زن، دادن فضای بیش‌تر و جایگاه مهم‌تر به زنان در فیلم‌ها و نیز علاقه‌مندی هر چه بیش‌تر منتقدانِ نشریه‌های سینمایی مربوط می‌شود به تحلیل زن‌محورِ فیلم‌ها و اختصاصِ گاه‌و‌بی‌گاه شماره‌های ویژه‌ی نشریه‌های سینمایی یا عمومی به بررسی سینمای زنان و توضیح بنیان‌های نقد فمینیستی همگی از پدید آمدن دگرگونی‌هایی در ذوق و سلیقه و نیاز خوانندگان حکایت دارند.