الگوی تصمیم گیری در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران

این پژوهش به دنبال نظریه پردازی و یا پرداختن به نظریه سیاست خارجی یا نظریه تصمیم گیری در سیاست خارجی نیست بلکه مقصود پرداختن به مدل و یا الگوی تصمیم گیری است که با ساده سازی واقعیت برای ما امکان بررسی مسائل را از زاویه خاص فراهم می کند. غالب تحقیقات صورت گرفته در حوزه تصمیم گیری سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران عمدتا معطوف به بررسی ساختار تصمیم گیری و جایگاه عناصر اثرگذار در تصمیم گیری سیاست خارجی است ولی در این پژوهش تلاش شده است تا در کنار پرداختن به ویژگی های ساختار تصمیم گیری سیاست خارجی، در سطحی مقدم بر آن، منطق و معیار تصمیم گیر و همچنین جهت گیری تصمیمات سیاست خارجی با عطف به محیط پیرامونی و بیرونی و خارجی مورد بحث قرار گیرد.
از طرف دیگر در این پژوهش تلاش بر این بوده است تا از منظر تحلیل سیاست خارجی به عنوان یک حوزه مطالعاتی ویژگی های خاص جمهوری اسلامی ایران و ماهیت آن مورد بررسی قرار گیرد. در مقابل نظریه بازیگر عام، تحلیل سیاست خارجی ویژگی های بازیگر خاص را مورد توجه قرار می دهد که بر اقتضائات و ویژگی های منحصر به فرد بازیگر خاص در تببین تصمیم گیری توجه دارد.
موضوع عقلانیت به ویژه با قرائت اقتصادی و سودمحورانه آن در نظریه تصمیم گیری سیاست خارجی همانند سایر رشته های علوم انسانی به ویژه مدیریت و اقتصاد پارادایم غالب به شمار می رود و به همین ترتیب بسیاری از این زوایه به ارزیابی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران پرداخته اند، این در حالی است که در این پژوهش اولا سعی شده است علل و عواملی که در تبدیل مدل عقلانی به پارادیم غالب در تصمیم گیری نقش داشتند، مورد بررسی قرارگرفته و در مرحله بعد از دو منظر روش شناختی و هستی شناختی، مورد نقد قرار گیرد.
به طور کلی ساختار و هندسه این پژوهش در چهار فصل تنظمیم شده است؛ فصل نخست به بررسی الگوهای تصمیم گیری در سیاست خارجی پرداخته است. مباحث فصل دوم به الگوی تصمیم گیری در سیاست خارجی جمهوری اسلامی اختصاص دارد. فصل دوم در واقع شاکله اصلی پژوهش را شکل می دهد و الگوی تصمیم گیری در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را در سه قلمروی مطالعاتی در قالب سطوح سه گانه مورد بررسی قرار داده است. فصل سوم در قالب دو گفتار به آسیب ها و ضرورت های تصمیم گیری در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران پرداخته و فصل چهارم به بررسی موردی یکی از مهمترین تصمیمات حوزه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران یعنی پذیرش قطعنامه ۵۹۸ اختصاص دارد و سعی کرده است سه سطح مطرح شده در فصل دوم را درباره این تصمیم خاص در معرض آزمون قرار دهد.
این پژوهش می تواند در درجه نخست برای دانشوارن و دانشجویان علوم سیاسی و روابط بین الملل که بخش مهمی از متون درسی آنها با موضوع سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران ارتباط دارد، مفید و قابل استفاده باشد. از طرف دیگر برای مسئولان، مقامات و پرسنل وزارت امورخارجه و همچنین وزارتخانه ها، نهادها و سازمان هایی همچون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، شورای عالی امینت ملی و همچنین نیروهای مسلح که به نوعی با حوزه سیاست خارجی در ارتباط هستند، مفید واقع شود.