کتاب “چه کسی پنیر مرا جابجا کرد؟” داستانی است درباره‌ اتفاقاتی که در یک راهروی تودرتو در حال وقوع است و در آن چهار شخصیت به دنبال پنیر می‌گردند. در این کتاب پنیر استعاره‌ای است از هر چیزی که در زندگی می‌خواهیم یعنی در واقع پنیر در این‌جا استعاره‌ای است از اهداف زندگی که ممکن است شغل، روابطمان با دیگران، پول، خانه‌ای بزرگ، آزادی، سلامتی، آگاهی، آرامش روحی باشد. این کتاب ما را با راهی شگفت‌انگیز برای سازگاری با تحولات در کار و زندگی آشنا می‌کند. این کتاب پرفروش، داستان زندگی انسان‌ها را در به‌صورت یک قصه بیان می‌کند.

همه‌انسان‌ها در برابر قصه‌ها تاثیر پذیرند و تفاوتی نمی‌کند که در چه سن و سالی هستند. به دلیل تاثیرپذیری قصه معمولا آدم‌های باهوش از داستان و قصه برای یاد دادن مفاهیم مهم در زندگی استفاده می‌کنند. دکتر اسپنسر جانسون هم از همین روش برای نوشتن کتابش استفاده کرده و در قالب داستان آن را برای خواننده جذاب‌تر کرده است. او در کتاب چه کسی پنیر مرا جابجا کرد؟ بعضی از عمیق‌ترین مفاهیم را در قالب یک قصه‌ی شیرین به نگارش درآورده است.

در کتاب چه کسی پنیر مرا جابجا کرد؟ چهار شخصیت اصلی وجود دارد. دو موش با نام‌های اسنیف و اسکاری، و دو آدم کوچولو با نام‌های هم و هاو. غدای اصلی هر چهار شخصیت پنیر است و باهم در هزارتویی زندگی می‌کنند. اما هرکدام از این چهار شخصیت از روشی وتفاوت برای پردا کردن پنیر استفاده می‌کند. از آنجا که موش‌ها ساختار مغزی ساده‌‌تری مسبت به انسان‌ها دارند، سعی می‌کنند برای پیدا کردن پنیر بیشتر از غریزه‌شان استفاده کنند، اما آدم‌ها باوجود اینکه قامت ریز و کوچکی دارند، از مغز پیچیده‌تری نسبت به موش‌ها برخوردارند، و در راه پیدا کردن پنیر، از باورها و افکاری استفاده می‌کنند که تا‌ به حال به فکر هیچ موشی نرسیده است. اما، این موضوع دلیلی بر این مسئله نیست که هم و هاو، بیشتر از اسنیف و اسکاری پنیر پیدا کنند. راز پیدا کردن پنیرهای خوب و خوشمزه، فقط در ساختار مغز پیشرفته نیست و نکات دیگری نیز هستند که برای پیدا کردن پنیر باید آن‌ها را بدانند. دکتر جانسون در این کتاب، به سادگی به ما نشان می‌دهد که چگونه در زندگی آدم تغییرات بزرگ، بدون اینکه آدم انتظارشان را داشته باشد، می‌آیند و بسیاری ازبرنامه‌ریزی‌های قبلی را خراب می‌کنند. او با قصه‌ی موش‌ها و آدم‌هایش، سعی دارد به ما یاد دهد که چگونه می‌توانیم در مقابل تغییرات انعطاف داشته باشیم و برای هر شرایطی خودمان را آماده کنیم.

شخصیت‌های خیالی که در این کتاب هستند بدون اینکه به جنس، سن و تفاوت‌های دیگر خودشان اهمیت دهند نشان‌دهنده شخصیت ما هستند و هرکدام از ما احتمالا در قسمت‌هایی از زندگی‌مان شبیه به یکی از این شخصیت‌ها تصمیم گرفته و عمل کرده‌ایم. در لحظه تغییر هر کدام ار این شخصیت‌ها که باشیم در یک چیز مشترک هستیم: «پیدا کردن راهمان در هزارتو پروپیچ خم زندگی و موفقیت در زمانی که تغییر رخ می‌دهد.»