چرا عقب مانده ایم؟” اثری است به قلم “علی محمد ایزدی”، که در آن به “جامعه شناسی مردم ایران” می پردازد.
“علی محمد ایزدی” در فصل نخست کتاب “چرا عقب مانده ایم؟”، با کمی تغییر در عنوان اصلی، به این مساله می پردازد که چرا عقب افتاده ایم؛ و در این راستا نقش عناصر مختلفی هم چون استعمارگران، سیستم سلطنتی، حاکمیت، ذخایر نفت، موقعیت استراتژیک، ناآگاهی و کمبود سواد، نقش دین و شخصیت اخلاقی ملت ایران را مورد بررسی قرار می دهد. نویسنده مورد آخر را بازتر می کند و در فصل دوم، ضمن تشریح شخصیت اخلاقی ایرانیان، نظریات بزرگان خارجی همچون هرودت، گزنفون، آمی ین مارسلین، گرنت واتسون، جیمس موریه، شاردن و چند تن دیگر از صاحب نظران غیرایرانی را بررسی می کند و برای این که بحث را متعادل پیش ببرد، به نظریات بزرگان ایرانی همچون حکیم ابوالقاسم فردوسی، قائم مقام فراهانی، سعدی شیرازی، ابوالقاسم حالت، سید محمدعلی جمالزاده، سیمین بهبهانی، جلال آل احمد، مهدی بازرگان و دیگر فرهیختگان ایرانی اشاره می کند.
از جمله مواردی که در کتاب “چرا عقب مانده ایم؟” توسط “علی محمد ایزدی” تحلیل شده است، رفتارهایی نظیر آبرودوستی، مهمان نوازی، عزت نفس، دخالت و تجسس، استهزا، سوءظن، پشت سرگویی، عجله، سمبل کاری، دوری گزینی از برنامه ریزی و کار منظم، لجبازی، انتقام جویی، دروغ گویی، تجاوز به حق دیگران، سرکشی و عدم اطاعت و چندین مورد دیگر از موارد اخلاقی می باشد که از دیدگاه جامعه شناسی بررسی شده است. نویسنده همچنین در فصل سوم این اثر، به تحلیل شخصیت اخلاقی ایرانیان در دو بخش شناخت انسان و آسیب شناسی دروغ پرداخته که هر کدام به موضوعات مختلف تقسیم بندی شده اند.