کتاب «نان بر میز دایی میلاد» نوشته‌ی محمد النعّاس، روایتی است شاعرانه و انتقادی از زندگی مردی به نام میلاد در جامعه‌ای سنتی و مردسالار در لیبی، که در آن مردانگی با کار بیرون، نان‌آوری، و قدرت تعریف می‌شود. این رمان که در سال ۲۰۲۱ منتشر شد و در سال ۲۰۲۲ جایزه بوکر عربی را از آن خود کرد، با لحنی صمیمی و در عین حال تند و تلخ، به بازتعریف نقش‌های جنسیتی و مرزهای باریک میان سنت و فردیت می‌پردازد.
میلاد پس از ازدواج تصمیمی خلاف عرف می‌گیرد: او می‌خواهد در خانه بماند، آشپزی کند، نان بپزد و کارهای خانه را برعهده بگیرد، در حالی که همسرش نقش نان‌آور خانواده را بازی می‌کند. این تصمیم ساده، زمینه‌ساز کشمکشی درونی و بیرونی می‌شود؛ جامعه، خانواده، و حتی خود میلاد، او را مردی شکست‌خورده می‌بینند که از “مرد بودن” فاصله گرفته است. در دل این روایت، نان-که در عنوان رمان نیز جای گرفته-نه‌فقط نماد تلاش و معیشت، بلکه نشانه‌ای از قدرت، نقش اجتماعی و جایگاه فرد در خانواده است.
نویسنده با مهارت بالایی جزئیات زندگی روزمره، تضاد نسل‌ها، برخورد سنت با مدرنیته، و فشارهای اجتماعی را ترسیم می‌کند؛ فضایی که در آن عشق، احترام، سکوت و خشم، همه در هم تنیده‌اند. در عین حال، رمان به آرامی مفاهیمی چون شجاعت در شکستن کلیشه‌ها، اهمیت انتخاب شخصی و هزینه‌ی صادق‌بودن با خود را به چالش می‌کشد. «نان بر میز دایی میلاد» اثری است که هم به لطافت زندگی روستایی و هم به خشونت پنهان در سنت‌ها می‌پردازد-داستانی از میلاد، اما بازتابی از بسیاری مردانی که در سکوت، با نقش‌هایی که دیگر برایشان معنا ندارد، زندگی می‌کنند. این کتاب، قصه‌ی نانی است که پخته می‌شود، اما بوی آن با بهایی از رنج و پرسش همراه است