کتاب حاضر یکی از آثار منتشر نشده تاریخ نگار خبیر مرحوم استاد علی ابوالحسنى منذر است که با مقدمه آیت الله علیدوست آغاز می گردد. این پژوهش نوین به دادگستری و دوائر قضایی ایران در عصر قاجار تا روزگار پهلوی اول نظر می کند و با محوریت فقه ای شیعه به سرشت و سرنوشت محاکم شرع می پردازد. بدین منظور، طبق اسناد و مدارک معتبر دستاوردهای تاریخی محاکم شرع و عملکرد درخشان فقها را به تفصیل ارائه داده و اصول برآمده از آن را در قالب یک میراث گران سنگ تاریخی به عنوان الگویی راه گشا برای محاکم قضایی امروز پیشنهاد می کند. ضمیمه پایانی کتاب نیز به چالش برانگیزترین مباحث درباره مبانی نظری فقاهت و کارآمدی اجتهاد پرداخته و جذابیت کتاب را دو چندان میسازد مباحثی مثل موضوع جنجالی «نظام اقتصادی «اسلام» و کلان مبحث نظامات دینی و نقد اظهارات پاره ای از دگراندیشان همچون دکتر سروش و دکتر کدیور درباره فقه و فقهای عظام. برای اینکه مباحث کتاب را در قالب یک نظریه متمایز طرح کنیم، بخش «تاریخ شناسی ماهیت شناسی و رویکردشناسی محاکم شرع» را به یادداشتهای استاد مُنذِر افزودیم و طی صد صفحه نخست نظریه حاکم برکتاب را با مکتب تاریخ نگاری سکولار مقایسه کرده به نقد تاریخ نگاران سکولار می پردازیم.