داستان سمک عیار پر ارزش ترین و قدیمی ترین نمونه موجود داستان بلند فارس است. هرچند که به نظر می آید آغاز داستان مثل داستان های دیگر است اما از مرحله ای که یکی از شخصیت های اصلی در اوج ناامیدی و سرگردانی به سرای عیاران راه می یابد، مسیر داستان ناگهان تغییر می کند و به سرنوشت عیاران گره می خورد.