شهریار

پایان قرون وسطى زنجیر شده به دو نهضت مهم نوزایى فرهنگى (رنسانس) و اصلاح‌گرى (رفورماسیون) است، دوران جدید از خاكسترهاى قرون وسطى سر بر مى‌كشد، دورانى كه مبتنى بر جهان‌بینى ویژه‌اى است از مهمترین عوامل آن كاهش قدرت كلیسا و دین‌مداران و دیگر میدان‌دارى قدرت علم است، فرهنگ عصر نوین بیشتر دنیوى است و كمتر روحانى و الهى، دولت‌ها جا بر كلیسا و قدرت دنیوى آن تنگ مى‌كنند و آن‌ها بر امور فرهنگى نیز نظارت مى‌كنند، دایره قدرت دینى تنگ مى‌شود و اگرچه در ابتدا قدرت در دست شاهان است، اما كم‌كم نظام سلطنتى جاى به دموكراسى مى‌سپارد یا با سقوط شاهان دیكتاتوران بر جایگاه آن‌ها تكیه مى‌زنند. در تمام این دوران شاهد قدرت‌یابى دولت ملى هستیم، نفى حاكمیت كلیسا اگر جنبه تخریبى دوران نوین است، جنبه ترمیمى آن پذیرش حاكمیت علم است. در رنسانس ایتالیا، علم سهم اندكى داشت، نخستین حمله جدى اندیشه‌هاى علمى به باورهاى جزمى و تغییرناپذیر انتشار «نظریه كوپرنیك» در سال 1543 میلادى بود، اما این نظریه نفوذى نیافت، پس از آن «كپلر» و «گالیله» در قرن هفدهم با بهره‌جویى از آن، به اصلاح آن پرداختند، نبردى میان علم و دنیاى جزمى آغاز شده بود، نبردى كه در نهایت با شكست پیروان سنت‌هاى كهن به پایان رسید، تسلط علم بر اذهان بسیار متفاوت از سلطه اندیشه‌ورزان دینى بر مردم بود، این‌جا پاى حاكمیت عقل در میان بود و همین باعث رشد فردیت شد تا جایى كه به سرحد هرج و مرج نیز رسید. در ذهن مردمِ دوران جدید هر نوع انضباطى تداعى آموزه‌هاى دین‌باوران بود. هرج و مرج اخلاقى پیامد آن دهشتناك بود، اما این رهایى از قید و بندهاى سنن كهن سویه روشنى نیز داشت و آن بروز شگفت‌آور نبوغ هنرى و ادبى بود.
این اثر که به ستایش قدرت و طرفداری رذایل اخلاقی حاکمان شهرت دارد از آثار مشهور در زمینه فرهنگ سیاسی در جهان محسوب می‌شود. بنا به مقدمه مترجم، ماکیاولی به جد بر این باور بود که نیرنگ‌بازی و فریب‌ در بازیهای قدرت، اصلی ناگزیر و ضروری است و به‌خاطر بیان گستاخانه چنین نظریه‌ای از وقتی دست‌نویس اثرش پراکنده شد در زیربار سنگین‌ترین اتهامات و ناسزاها قرار گرفت و نام وی همسو با نام شیطان شد. کتاب “شهریار” که در اوایل قرن 16 میلادی به نگارش درآمده است، به ماهیت قدرت می‌نگرد و نوع کاربرد آن را در عمل و همچنین ابزار دستیابی و نگاهداشت آن را آموزش می‌دهد . این کتاب شامل بیست و شش فصل است که عنوان برخی از آنها عبارتند از درباب شهریاری های موروثی، اندر باب آنانی که با دستان خون آلود به جایگاه شهریاری رسند، اندرباب سپاه و جنگ‌آوران مزدور و گفتار اندر مقوله گشاده دستی و تنگ چشمی.