دوستی به مثابه جهان بینی

سهراب سپهری، که دائمآ در سودای خانه دوست بود می‌گفت: «فتح یک قرن به دست یک شعر، فتح یک کوچه به دست دو سلام.»

با این همه، شاید در تهران بیش از هر شهر دیگری، و در ایران بیش از هر کشور دیگری، دیدیم که همان آب و هوای فراوان نیازمند مراقبت است. دوستی نیز نیازمند مراقبت مستمر و حمایت فرهنگی و نهادی است وگرنه از دل چهارده قرن تمدن اسلامی، تاریخی واژگون و امثال داعش و طالبان و بوکو حرام برمی‌آیند.

حضرت ابراهیم (ع) در چندین ساحت اخلاقی در حکم مظهر و نماد شناخته می‌شود. نخست اینکه دوست خدا بود و بنیان‌گذار مکتب دوستی، زیرا برخورداری منفرد و خودخواهانه از نعمات الهی را برنمی‌تافت و قهرمان مشارکت در نعمت‌ها بود.

با دوست کنج فقر بهشت است و بوستان بی‌دوست خاک بر سر جاه و توانگری تا دوست در کنار نباشد به کام دل از هیچ نعمتی نتوانی که بر خوری

آیا آیات متعدد قرآن مجید که جهنم‌نشینان را محروم از دوستی اعلام می‌دارد به ما نمی‌گوید که اصولا معنای جهنم یعنی امتناع تولی و دوستی و در مقابل، بهشت یعنی امکان دوستی؟

دوهزاروپانصد سال پیش، ارسطو در کتاب اخلاق نیکوماخوس می‌نویسد: «دوستی عالی‌ترین و ضروری‌ترین خیر است که بدون آن ما حتی اگر همه نعمات دیگر را داشته باشیم سائقه و شوق زیستن نداریم.»

درک تفاوت‌ها منشأ معرفت و دانش است