حکمت الهی خاص و عام

در تعریف علم حکمت بدان که در علم منطق مبین است که معرف چیزها یا از آثار و معلومات آن ها ماخوذ است و یا از علت و اسباب وجود آن ها و در مبحث علت و معلول، چون علل بر چهار قسم کنند؛ علت فاعلی و غایی و مادی و صوری تعریف مشتمل تواند بود بر همه آن چهار یا ماخوذ از یکی از آن هاست و حکما معرفاتی چند برای علم فلسفه آرند. بعضی از آثار و بعضی از علل اخذ شده و ما هر یک از آن تعریفات را در مقدمه بیاوریم و از معلول و یا علل و نیز از کدام یک از علل ماخوذ است ذکر کنیم و فعلا تذکر دهیم که سر اینکه تعریف علم را در مقدمه آرند آن است که چون تعریف علم به طور اجمال بر تمام مطالب و قواعد آن احاطه دارد و متعلم ابتدا شروع از نظر در تعریف بر اجمالی از علم آگاه شود پس در حقیقت، وقتی که برای متعلم، نخست معرفات علم بیان شود، اجمالی از همه علم را به او آموخته اند و در این فهم اجمالی، محصل شوق موکد به فهم تفصیلی آن علم پیدا کند و در اثر شوق رنج و زحمات تحصیل بر وی سهل گردد.