دو مقولهٴ عرفان و حماسه همواره در طول تاریخ از یكدیگر جدا نگاه داشته شده، تا یك دست صدا نداشته باشد. انگیزه‌های شیطانی فرعونیان و هواهای نفسانی نمرودیان، همواره تلاش می كرده تا بین این دو جبههٴ متحد شقاق ایجاد كند؛ بلكه كوشیده تا این دو نیروی بالنده را رو در روی یكدیگر قرار دهد تا با نیزهٴ عرفان سینهٴ حماسه را بدرد و با تیر حماسه قلب عرفان را هدف قرار دهد. بدیهی است هیچ یك از این معارف كوچك‌ترین تضادی با یكدیگر ندارند.
انگیزهٴ اصلی جهاد و هدف حماسهٴ عارف احیای توحید و اعلای كلمة الله و طرد هرگونه شرك و كفر است. با كاوش در زندگی معصومان (علیهم‌السلام)، همیاری سطوت حماسه را با شكوه معرفت مشاهده میكنیم كه بارزترین نمونه و عالی ترین نمودار این هماهنگی را می توان در هنگامهٴ عاشورا و قیامت كربلا به نظاره نشست. كتاب «حماسه و عرفان» مجموعهٴ ارزشمندی است كه با همین هدف تنظیم شده، تا ضمن بازشناسی شخصیت‌های بی نظیر جهان اسلام، جایگاه هریك از عرفان و حماسه و تناسب و ترابط بنیانی آن دو را تبیین نماید. بر این اساس در این اثر با مطالب ژرفی همانند هماهنگی آیین اسلام با فطرت، فضیلت حماسه و عرفان، خصال و ویژگی عارفان، عارفان حماسه‌ساز و حماسه‌سازان عارف، امیر عارفان و سرآمد حماسه‌سازان، مظاهر عرفان در حادثهٴ عاشورا، جلوه‌های حماسی عاشورا، رمز جاودانگی حماسه عاشورا، حماسهٴ امام سجاد (علیه‌السلام) در كوفه و شام و… آشنا خواهید شد.