تک گفتار های موضوعی (ضرورت و روح تشکیلات)

گفتاری که در این کتاب ارائه شده، پیش از این در کتاب «حزب جمهوری اسلامی: گفتارها، گفتگوها، نوشتارها» منتشر شده است.
در بخش نخست این گفتار که خطاب به اعضای حزب جمهوری اسلامی ایراد شده، شهید آیت الله دکتر بهشتی، دبیرکل حزب، درباره ضرورت کار تشکیلاتی سخن می گوید. شاید بتوان گفت مهم ترین نکته هایی که مطرح می شود این باشد که با وجود پیروزی نهضت و انقلاب اسلامی با اتحاد مردم ایران تحت رهبری واحد امام خمینی، در دوران پس از پیروزی نمی توان جامعه ای یکدست و عاری از تنوع و تعدد دیدگاه ها نسبت به اداره ی کشور را انتظار داشت. این هم با واقعیت های اثبات شده ی تاریخ بشر مغایرت دارد و هم با انسان شناسی برخاسته از تعالیم دینی در اندیشه شهید بهشتی که بر محور انسان آزاد انتخابگر شکل گرفته است. در نتیجه، باید برای بروز و ظهور اجتماعی و سیاسی این تنوع و تعدد، سازوکاری تدبیر شود که تحزب و تشکل، بهترین شکل آن، چه در جهت حفظ آرمان های انقلاب (استقلال، آزادی، عدالت و وپیشرفت) و چه در جهت پیشگیری از هرج و مرج از یک سو و پیدایش اشکال جدید خودکامگی از دیگر سو، به شمار می رود.
شهید بهشتی در بخش دوم این گفتار، به تشریح ویژگی های حاکم بر هر تشکلی که ادعای دین مداری و پایبندی به ارزش های اسلامی را دارد، می پردازد. از این دیدگاه، تشکل سالم، تشکلی است که بر اساس یک نظام ارزشی روشن شکل گرفته و عمل کند. بالاترین ارزش مطرح در چنین تشکلی، الویت حق مداری بر همه چیز دیگر است. منش و روش شهید بهشتی در اداره حزب جمهوری اسلامی، نمونه ای عملی از پایبندی به چنین راهبردی به حساب می آید.