تاریخ و جلوه های عزاداری امام حسین (ع) در ایران با تکیه بر دوره صفویه

مستشرقانی که در دوره های مختلف به ویژه دوره صفویه به ایران سفر کردند، در سفرنامه هایشان درباره مراسم سوگواری برای امام حسین (ع) و شیوه برگزاری آن ها با نگاه متفاوتی به این مساله پرداخته اند که می تواند منبع مهمی برای تاریخ پژوهان درباره مراسم عزداری امام حسین (ع) در دوره صفویه باشد. نویسنده کتاب حاضر نیز برای نگارش آن از این سفرنامه ها بهره برده و با دیدگاهی متفاوت به نگارش کتاب پرداخته است.

مراسم عزاداری در ایران به پیش از اسلام بازمی گردد و منبع اصلی اطلاعات درباره سوگواری ها، شاهنامه فردوسی است و در بخش هایی که مربوط به سوگ ایرج، سیاوش، سهراب و دیگر شخصیت های شاهنامه است، سوگواری صورت می گرفته که سیر و چگونگی آن ها به دوره پس از اسلام نیز انتقال یافته است. شباهت بسیار زیادی که میان عزاداری های پس از اسلام با آن چه پیش از اسلام انجام می شده، افزوده شدن رنگ و بوی محرم و شیعه گری است؛ به طوری که مراسم سوگ سیاوش شباهت بسیاری با مراسم اباعبدالله دارد. اسنادی که از شهر سُغد به دست آمده این هم شکلی ها را تایید می کند. در دوران آل بویه نیز که نخستین حکومت شیعی در ایران شکل گرفت، مراسم عزاداری انجام می شد. این مراسم در دوره صفویان که مذهب شیعه را مذهب رسمی ایران اعلام کرد به دلیل اهمیت و نقش امام حسین (ع) در اعتقادات شیعیان با شکوه بیشتری برگزار می شد.

کتاب از دو بخش تشکیل شده که بخش نخست آن شامل پنج فصل با عنوان های :

«قیام امام حسین (ع) و سیر عزاداری در ایران»، «روی کار آمدن صفویان و گسترش مراسم عزاداری امام حسین (ع)»، «هزینه ها و حواشی مراسم عزاداری»، «جلوه های عزاداری در عصر صفویه به گزارش سیاحان خارجی» و «جلوه های عزاداری امام حسین (ع) در عصر قاجار» است.

بخش دوم کتاب که مقاله های پیوستی است، با عنوان های «مذهب و سیادت شیخ صفی الدین اردبیلی (نقد و رد نظریات احمد کسروی)»، «صفویان، مذهب تشیع و تسنن» و «ایرانیان در اردوی امام حسین (ع) و سپاه مختار» به اثبات ریشه و علاقه ایرانیان پیش از صفویه به امام حسین(ع) می پردازد.