حس تعلق به یک کشور یا ملت را هویت ملی می‌نامند؛ این ویژگی برخاسته از ذات آدمی نیست بلکه نتیجه‌ی زندگی در جامعه و برقراری روابط اجتماعی است. ماهیت متمایز هویت ملی جوامع، در تقابل و برخورد با جوامع دیگر نمود پیدا می‌کند. هویت ملی در طول تاریخ و با گذر زمان دچار تغییر و تحولات و دگرگونی‌هایی می‌شود؛ اما جوامعی که ریشه‌های عمیق تاریخی و فرهنگی دارند، در برابر این دگرگونی‌ها کمتر آسیب‌پذیر هستند. جامعه‌ی ایرانی با وجود تاریخ شکوهمند و فرهنگ نیرومند دستخوش تغییراتی بوده و هست. ایران عزیزمان تحت‌تاثیر عناصر فرهنگی دیگر جوامع قرار گرفته و از آن سو، بر فرهنگ بسیاری از ملت‌ها و اقوام تأثیر گذاشته است. با همه‌ی این‌ها اصالت تاریخی و فرهنگی ایرانی همچون کوهی استوار، همچنان پابرجا باقیست.

دکتر ناصر تکمیل همایون در کتاب ایران جان به سراغ هویت ملی ایرانی می‌رود و با اتکا به منابع موثق و مستند به دگرگونی‌های آن در طول زمان می‌پردازد. وی در جست‌وجوی ابهاماتی است که در طول هزاره‌های گذشته در زندگی ایرانیان بوده.

کتاب ایران جان در 13 فصل تهیه و تدوین شده و در فصول مختلف آن به مسائلی از این قبیل پرداخته می‌شود: مقدمه‌ای بر شناخت هویت ملی، سرآغاز زندگی ایرانیان در آسیا، تکوین هویت ایرانیان در عصر هخامنشیان، تحول هویت ایرانیان در عصر خاندان اشکانی و ساسانی، هویت ایرانی در اعصار اسلامی، عوامل مؤثر بر تأسیس سلسله صفویه و آشوب‌ها و بحران هویتی که بعد از آن گریبان‌گیر ایران شد، ‌هویت‌خواهی ایرانیان در دوران مشروطه و پهلوی و…

نویسنده در پایان کتاب ایران جان فصلی را تحت‌عنوان حاصل سخن به جمع‌بندی مطالب ذکرشده در کتاب، اختصاص داده است.