وجه اصلی گردآوری مقالات کتاب حاضر این بوده است که به‌رغم آنکه این مقالات پیوندهای بلافصل و اندام‌واری با یکدیگر ندارند، به‌طور کلی در بازبینی جهاتی از حرکت‌‌های فکری اسلامی در قرون جدید و تعامل و تقابل میان اسلام و غرب، به‌ویژه غرب جدید، و وارسی گوشه‌‌های مهمی از زمینه‌های این تعامل و تقابل، همسو بوده‌اند. در هرکدام از این مقالات گوشه‌هایی از زمینه‌ها، ‌علل و آثار و نتایج این حرکت‌های فکری یا دادوستدها و ستیز و سازش‌های میان غرب و اسلام مورد بررسی قرار گرفته و به میزان و نحوه‌ی نفوذ مفاهیم و پدیده‌های فکری، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی و اقتصادی جدید غرب در سرزمین‌های اسلامی، ازجمله ایران، و میزان قبول و انکار آن‌ها از سوی متفکران اسلامی عنایت شده است.