انتظار (انتظار عامیانه، انتظار عالمانه، انتظار عارفانه)

نمی‌توان نسبت به عدم وجود احساس انتظار در درون خویش و در میان افراد جامعه، بی‌اعتنا بود. زیرا فقدان انتظار موعود، موجب رکود و رخوت جان‌هاست. حتی دور دیدن فرج، در کلام معصوم، باعث قساوت قلب شمرده شده است.

امام صادق (ع) در فرمایش عبرت‌آموزی در مورد میزان تأثیر دعا برای فرج، در تقدیر الهی برای «نجات جامعه» و نزدیکی فرج می‌فرمایند: «هنگامی که سختی و فشار فرعون بر بنی‌اسرائیل طولانی شد، بنی‌اسرائیل چهل روز به درگاه خداوند ضجه زدند و گریه کردند. در این هنگام خداوند به موسی و هارون وحی کرد که آنها را از فرعون نجات دهند. به این ترتیب خداوند ۱۷۰ سال از دوران مقدر شده برای انتظار را کوتاه کرد و با فرستادن موسی و هارون فرج بنی‌اسرائیل را رساند.

بهترین راه به بردگی کشیدن انسان‌ها تخریب آگاهی‌های آنها و انحراف آدم‌ها از حقایق است؛ که این هدف بیشتر در تحریف حقایق از طریق رواج یک نگاه عامیانه رخ می‌دهد. زیرا بهترین راه غفلت از حقایق مهم عالم، که از توجه به آنها اجتنابی نیست، غرق شدن در نگاه عامیانه و در نتیجه نگرش باطل داشتن به حقایق است.

دنیا با اینکه نقد است، اگر زیاد یادآوری‌اش نکنید، در دلتان نمی‌نشیند، آن وقت امام زمانی که غایب است، بدون یادآوری در دلمان می‌نشیند؟ نگو: «هر موقع دلم تنگ شد، می‌روم یاد امام زمان (عج) می‌کنم.» نه، برای خودت برنامه بگذار، برنامۀ یادآوری. منتها برنامه‌ات مختصر باشد که منقطع نشود. استمرار در چنین برنامه‌هایی خیلی اهمیت دارد. بعد کم‌کم دل‌تنگ حضرت خواهی شد. ضمن آنکه اگر مدعی هستیم که مشتاق فرج و ظهور حضرت هستیم، باید تجلی این کلام امیرالمؤمنین (ع) را در جان خویش ببینیم که فرمود: «مَنْ أَحَبَّ شَیئاً لَهِجَ بِذِکْرِه؛ هر که چیزی را دوست داشته باشد، به یاد و ذکر آن حریص و مشتاق می‌شود.»

فضیل می‌گوید از امام صادق (ع) شنیدم که می‌فرمود: هنگامی که قائم ما قیام کند، بیش از آنچه که پیامبر با جهل و نادانی جاهلیت روبرو شد، با جهل و نادانی مردم روبرو خواهد شد. عرض کردم: چگونه چنین است؟ فرمود: وقتی رسول الله (ص) به سوی مردم آمد، آنها سنگ‌ها و صخره‌ها و چوب‌ها و مجسمه‌های چوبی را می‌پرستیدند اما هنگامی که قائم ما قیام کند، مردم کتاب خدا را برای او تأویل می‌کنند و با استدلال به آن در برابر امام می‌ایستند.

امام حسن عسکری (ع) در مورد نقش و تأثیر «دعا برای تعجیل در فرج فرزندش (عج)» در «نجات انسان» می‌فرمایند: «به خدا قسم که چنان غیبتی خواهد داشت که از هلاکت نجات پیدا نمی‌کند در آن، مگر کسی که خداوند او را بر اعتقاد به امامت او ثابت قدم بدارد و او را به دعا برای تعجیل در فرجش موفق دارد.»

امام زمان (عج) در اولین نامه‌شان به مرحوم مفید نوشته‌اند: «ما زندگی تو را شاهدیم، ما عبادت‌های نیمه شب تو را دیدیم، پسندیدیم تو را، می‌خواهیم گاهی با تو درد دل بکنیم، با تو حرف بزنیم.» والله، امام زمان (عج) هم عاطفه دارد. والله، امام زمان (عج) پدر ماست. والله، امام زمان (عج) ما را دوست دارد. والله، امام زمان (عج) غصه‌خور ماست. والله، امام زمان از ما خبر دارد.

خداوند متعال هم راهی برای عاشق شدن قرار داده و تمهیدی برای آسان کردن دست‌یابی به عشق اندیشیده است و آن این است که موجود نازنینی به نام «امام» را برای هر عصری قرار داده، تا بتوان به او عشق ورزید؛ و این یکی از مهم‌ترین خاصیت‌های یک امام است.

اگر کسی عواطف دینی خود را در سطح مقدماتی نگه دارد، در حالی که موقعیت اقتضا دارد که او رشد بیشتری داشته باشد، آنگاه چه بسا این ایستایی موجب انحراف او گردد. چنین شخصی ممکن است کم کم خودش به مقابله با دین خودش برخیزد؛ چرا که پس از مدت زمانی که از پدید آمدن آن عواطف اولیه دینی می‌گذرد، مقدماتی و سطحی بودن آن عواطف را لمس می کند و در نتیجه سعی می کند از این سطحی بودن فاصله بگیرد. آنگاه اگر این فاصله گرفتن به سمت عمیق شدن جهت پیدا نکند، ممکن است به سمت حذف و مقابله سوق پیدا کند. لذا باید به اعماق و ژرفای عواطف دینی رفت و این گرایش ابتدایی را که به امام زمان (عج) پدید آمده، عمق بخشید. باید مراقب باشیم تا مودت عامیانه کار دستمان ندهد و در لحظه ای که به ان محتاجیم، از دستمان برود.