رمان «ژان باروا» داستان برخورد عقاید و آرا است؛ مجموعه ای است از گفت و گو، نامه، سخنرانی و یادداشت که همه بیان کننده این برخورد است: آنچه در این سال ها با طرح موضوع «دگرگونی فهم بشر از دین همراه با پیشرفت علوم طبیعی» یا «انطباق دین با معرفت هر عصر» در جامعه ما مورد بحث و مناقشه و مجادله و حتی منازعه قرار گرفته است، در اواخر قرن نوزدهم و اوائل قرن بیستم موضوع روز اروپاییان بوده است که در این رمان از زبان موافقان و مخالفان، با بیانی ساده و ملایم، آمده است. یک چهارم آخر رمان وصفی است از غلبه تربیت دینی بر قهرمان داستان و روی کردن جوانان به همان دین سنتی و کلیسا.
به موازات آن بحث ها، موضوع دیگری نیز در رمان مطرح میشود: قضیه دریفوس، محاکمه امیل زولا نویسنده معروف فرانسوی، واکنش ملت پرستانه و تعصب آمیز و خشن توده مردم نسبت به دریفوس و زولا که حتی تا مرحله حمله برای کشتن زولا پیش میرود. اما این نیز جلوه دیگری از برخورد عقاید و آرا است که در صحن دادگاه به صورت دادرسی و در کوچه و خیابان با هیاهو و خشونت بروز میکند.