مفهوم قانون

به جرئت می توان گفت كتاب مفهوم قانون مهم‏ترین اثر، در زمینه فلسفه حقوق به زبان انگلیسى، در سده بیستم بوده است. این كتاب، چند سال پس از انتشار، فهم فلسفه حقوق و شیوه تدریس آن را در دنیاى انگلیسى و غیرانگلیسى زبان دگرگون ساخت. این تأثیر شگرف موجب شد كه درباره كتاب و آموزه‏ هایش مطالب بسیارى، نه ‏تنها در زمینه نظریه حقوقى بلكه همچنین در حوزه فلسفه اخلاق و فلسفه سیاسى، منتشر شوند. در نیم سده گذشته، نظریه حقوقى پروفسور هارت به كانون توجه در فلسفه حقوق تبدیل شده است. پس از انتشار این اثر، نظریات جدى‏اى كه در مراكز مهم آموزشى و پژوهشى حقوق، در سطح جهان، مطرح شده ‏اند، صرفاً گامى در جهت بهبود یا نقد نظریه اثبات‏گرایى هارت بوده ‏اند. در این كتاب، پس از نقد نظریه فرمان، قانون به ‏مثابه اتحاد قواعد اولى و ثانوى معرفى مى‏ شود. اما این قواعد بافتى باز دارند و، از این رو، «تقنین قضایى» بهاى تنظیم قاعده ‏مند حیات اجتماعى توصیف مى‏ شود.
برداشت قاعده ‏مند از قانون در مقابل دو گرایش افراطىِ نظرى، یعنى شكل ‏گرایى و قاعده‏ شكاكى، قرار دارد كه باید شرح داده و نقد شوند. پروفسور هارت، پس از این شرح و نقد، به بحث از نسبت میان قانون، از یک سو، و اخلاق و عدالت، از سوى دیگر مى‏ پردازد و، باریک ‏بینانه، نكته‏ هایى ژرف در این خصوص پیش مى‏ نهد. نشان‏ دادن خلط میان دو نوع قانون طبیعى، و نیز ترسیم محتواى حداقلى حقوق طبیعى، كه در حقیقت محدودیت‏هاى طبیعى همه نظام‏ هاى هنجارى‏ اند، نمایانگر موضع نظرى او در برابر حقوق طبیعى هستند. هارت در فصل آخر كتاب، از حقوق بین‏ الملل به ‏مثابه مصداقى خاص از نظام حقوقى دفاع مى‏كند.
کتاب مفهوم قانون که حاوی پاسخ نهایی و قدرتمند هارت به دورکین است علاوه بر متن اصلاح شده ی مفهوم اصلی قانون ، این جلد قابل تأمل همراه با استدلال متقاعد کننده ، قرائتی اساسی برای وکلا و فلاسفه در سراسر جهان است.