این کتاب به مبانی، اهداف، اصول و الزامات نظام سیاسی اسلام از منظر مقام معظّم رهبری در پنج بخش پرداخته است:
بخش اوّل: کلّیّات و مبانی
در این بخش به مباحث زیر پرداخته شده است: ضرورت حکومت در اسلام (رابطه‌ی دین و سیاست) و اهداف و ارزشها در نظام سیاسی اسلام
بخش دوّم : مردم‌سالاری دینی
در این بخش مباحث ذیل آمده است: مفهوم و ماهیّت مردمسالاری دینی، تفاوتهای مردمسالاری دینی و غیر دینی، رابطه‌ی امام و امّت در مردم‌سالاری دینی و ولایت فقیه در مردمسالاری دینی.
بخش سوّم: فرهنگ تحزّب و رقابت سیاسی در مردم‌سالاری دینی در شرایطی، نوعی از جناح‌بندی در مقطعی از انقلاب اسلامی شکل گرفت و در سالیان اخیر این نوع جناح‌بندی حالتی متصلّب و غیر منعطف پیدا کرد به‌گونه‌ای که اقشار و گروه‌های مختلف را تا مرز تقابل و تعارض خصمانه پیش برد. عدّه‌ای تحت عنوان راست و گروهی ذیل تیتر چپ عَلَم سیاست‌دانی و سیاست‌ورزی برپا داشتند. به‌مرور عناوین رنگ و بوی ارزشی و فرهنگی پیدا کرد: اصلاح‌طلب و اصولگرا. منش و ممشای رهبر معظّم انقلاب اسلامی در این کشاکش همواره اصالت بخشیدن به ارزشها و اصول انقلابی و اسلامی همراه با تأکید بر وحدت سیاسی حول قانون و منافع ملّی و ارزشهای انقلابی بوده است. در این بخش پس از بیان نگاه انقلاب به مسئله‌ی تحزّب، شاخصهای اصولگرایی و اصلاح‌طلبی در فصولی جداگانه بیان و در ادامه مسئله‌ی اختلافات سیاسی، اهمّیّت وحدت سیاسی و معیارهای وحدت تشریح شده است. در پایان این بخش به مسئله‌ی مخالفان نظام و شیوه‌ی برخورد با آنان پرداخته شده است.
بخش چهارم: رفتار و سلوک سیاسی کارگزاران نظام اسلامی در این بخش سلوک سیاسی ائمّه‌ی معصومین(علیهمالسّلام) به تفکیک و جداگانه آمده است. همین‌طور سلوک سیاسی امام خمینی(رحمةالله‌علیه) و نقش تاریخی برخی علما و روحانیّت در جریانهای سیاسی به تفکیک آمده است.
بخش پنجم: مؤلّفه‌های ایجابی و سلبی فرهنگ سیاسی اسلام مباحث این بخش دربرگیرنده‌ی شاخصهای فرهنگ سیاسی مطلوب در اسلام و نیز مهمترین آسیب‌ها و عوامل انحراف در نظام سیاسی اسلام است.